mury-z-herbem

Zachowane niemal w pełnym obwodzie mury miejskie – długości 2270 m, których przebieg uwarunkowany został obrysem platformy, na której położone zostało miasto. Ceglane mury obronne wzniesiono od połowy XIII wieku do połowy XIV wieku w miejscu pierwotnych umocnień drewniano-ziemnych. W XIV-XVI wieku podwyższane i uzupełniane m.in. w 1563 roku nadaniem Zygmunta Augusta oraz po wojnach szwedzkich w 1678 roku. W II poł. XIX dla ułatwienia komunikacji miejskiej rozebrano 2 odcinki murów i 5 bram. Pod koniec XIX w. przeprowadzono również ich konserwację. W murach znajdowało się 25 lub 27 baszt, z których 17 zachowało się w pełni 6 we fragmentach. U wylotu głównych ulic miasta znajdowało się 7 bram. Od strony wschodniej, gdzie występuje teren nizinny zabezpieczone zostały fosą. Główny wjazd do miasta od strony północno – wschodniej prowadził przez Bramę Grudziądzką i w jej przedłużeniu ulicą Grudziądzką, zaś od południa znajdowała się Brama Tkacka (zwana też Sukienniczą) zamykająca ulicę Tkacką (ul. 22-Stycznia). Obie bramy położone były nad fosą i posiadały pierwotnie mosty zwodzone. Kolejne bramy to Toruńska (Brama Ducha Świętego), ważna brama tranzytowa, u wylotu ulicy Szkolnej – Brama Mostowa, na zachód – Brama Franciszkańska, zwana też Bramą Bosych (później Bramą Biskupią), ulicę Rybacką zamykała Brama Rybacka, natomiast ulicę Wodną – Brama Wodna (“Malowana”).