Budynek Urzędu Miasta Chełmna
Jest to budynek dawnej siedziby Starostwa Powiatowego. Zbudowany został w 1911 roku. Interesująca forma architektoniczna tzw. “pruski mur” sprawia, że należy do niewielu zachowanych w tym stylu budynków w Chełmnie. Po reformie administracyjnej w 1975 roku stał się siedzibą Urzędu Miasta Chełmna.
 
 
 
 
 

Cmentarz parafialny
Przed wiekami zmarłych chowano wokół kościołów, a znamienitych przedstawicieli władz, dobroczyńców lub wybitne rody w kryptach kościelnych. Chełmno w średniowieczu posiadało kilka kościołów i tyleż cmentarzy.
Dopiero 29 marca 1804 roku król pruski Fryderyk Wilhelm wydał dekret zarządzający założenie cmentarza katolickiego poza murami miejskimi. Związane to było najprawdopodobniej z nowymi przepisami sanitarnymi. W związku z tym zarządzeniem Kamlaria miasta Chełmna przekazała gminie katolickiej wał przy murach obronnych od Bramy Toruńskiej do Baszty Prochowej. Teren jaki został przeznaczony na rozplanowanie cmentarza wynosił: „Jeden mórg i 74 pręty chełmińskie”. Pierwsze pochówki na terenie nowego cmentarza odbyły się dopiero w 1814 roku. Natomiast kres pogrzebom przy kościołach ostatecznie położył dekret z 18 maja 1814 roku wydany przez prefekta w Bydgoszczy. Jednakże już po 20 latach parcela cmentarna stała się zbyt ciasna i w roku 1852 poszerzono ja dalej, tj. od Baszty Prochowej do furty przy ul. 22-go Stycznia, a w 1877 odkupiono od Sióstr miłosierdzia kolejna działkę. Następne poszerzenie cmentarza miało miejsce w roku 1917, kiedy to Magistrat Miasta w zamian za parcelę przy kościele p.w. Ducha Świętego przekazał teren na rzecz cmentarza. Kostnicę cmentarną wzniesiono w 1907 roku, a rok później został opracowany nowy regulamin cmentarza. Kolejne prace, które wykonano: to postawieni w roku 1927 murowanego parkanu wraz z żelazną bramą, a następnie wyłożenie środkowego chodnika płytami cementowymi i założenie wodociągu. Również w latach powojennych chełmiński cmentarz ulegał parokrotnym powiększeniom. Obecnie posiadamy cmentarz o charakterystycznym, unikalnym uskokowym położeniu. 
Niestety nie zachowały się najstarsze nagrobki. Większość pomników i grobowców pochodzi dopiero z połowy XIX wieku. Wśród oryginalnych elementów cmentarza należy wymienić: figurę usytuowaną pośrodku głównej alei, gdzie na neogotyckiej ośmiobocznej kolumnie z II połowy XIX wieku umieszczono barokowy krucyfiks z XVIII wieku oraz kamienny nagrobek Nikodema Bardzkiego (zm. 1863). Ciekawie przedstawia się ciąg grobowców, a wśród nich m.in. grobowiec Wojciecha Łożyńskiego, Jana Frąckowskiego, rodzin: Augusta Gregegora, Wittów, dr Leona Polewskiego, Chmurzyńskich i Lemonów. Wymienić również należy nagrobki: ks. Antoniego Knasta (zm. 1852), ks. Jana Okrója (zm. 1883), ks. Jana Bartoszkiewicza (zm. 1900), ks. Juliusza Pobłockiego (zm. 1915) czy Antoniego Piotrowicza (zm. 1926) chełmińskiego artysty- malarza.
 
 

Akademia Chełmińska, ul. Szkolna 6
 
W średniowiecznej Polsce od 1364 roku działał Uniwersytet Jagielloński. Chełmno dwukrotnie uzyskało przywilej ustanowienia uniwersytetu, co umożliwiło by powstanie drugiego takiego ośrodka na terenie Polski. Po raz pierwszy z nadania Papieża Urbana VI w1386 roku i po raz drugi w1434 roku z rąk Zygmunta Luksemburskiego, cesarza rzymskiego. Niestety, przeciwności losu uniemożliwiły realizację tych ambitnych planów. W 1473 roku powstało jednak Studium Particulare czyli wyższe gimnazjum. Prowadzone przez Braci Wspólnego Życia z Zwolle w Holandii. W niedługim czasie stało się najlepszym zakładem naukowym w Prusach Królewskich. Historycy twierdzą, że prawdopodobnie Mikołaj Kopernik był jednym z uczniów tej sławnej ówcześnie szkoły przed studiami na Uniwersytecie Krakowskim. Gimnazjum działało do 1530 roku. W 1554 roku gimnazjum zostało reaktywowane, a 1692 odnowiona szkoła stała się Akademią Chełmińską. W latach 1756 – 1779 Akademia uzyskała rangę 31 kolonii Uniwersytetu Jagiellońskiego z Krakowa. W wyniku I rozbioru Polski istnienie szkoły zostało zagrożone. Do jej ostatecznego zamknięcia doszło w 1818 roku. Budynek Akademii jest obecnie siedzibą Gimnazjum nr 1. W 1998 roku został on zmodernizowany a w 1999 r. i wzbogacony o kompleks sportowy.
 
 

Dawne Gimnazjum Chełmińskie
Mówiąc o szkolnictwie chełmińskim okresu zaboru, po upadku Akademii Chełmińskiej, trzeba mieć na uwadze przede wszystkim działające od 1837 roku Gimnazjum Chełmińskie, które stało się rozsadnikiem polskości, jak najbardziej spolonizowany zakład wśród szkół średnich na Pomorzu. Podjęto walkę o język polski dla tej szkoły. Od 1840 roku uczyli tacy wybitni profesorowie jak: Dr Wojciech Łożyński, ks. Antoni Knast oraz filolog i naukowiec Stanisław Węclewski. Natomiast spośród wybitnych wychowanków należy wymienić: Ludwik Rydygiera, Stanisława Kujota czy już z początkiem XX wieku Kurta Schumachera. Żywioł polski w gimnazjum miał silne poparcie materialne i moralne w społeczeństwie oraz w działalności założonego w Chełmnie w 1848 roku Towarzystwa Pomocy Naukowej dla Młodzieży Męskiej Prus Zachodnich. Towarzystwo to w okresie niewoli pruskiej wspierało ok. 500 stypendystów. Ostatnie lata XIX wieku to okres kształtowania się Gimnazjum tajnych organizacji samokształceniowych ( w związku z ograniczeniem nauki języka polskiego). Już w roku 1838/1839 ukształtowała się w Gimnazjum organizacja pod nazwą „Polonia” a w latach 50 – tych „Zan”. Po 1871 roku istniały dwie organizacje: „Mickiewicz” i „Tomasz Zan”. Połączyły się one w „Towarzystwo Filomatów” po 1880 roku za sprawą filomaty Stefana Łaszewskiego, późniejszego pierwszego wojewody pomorskiego
 

Koszary Korpusu Kadetów nr 2
Zbudowane w 1776 r. dla założonego, w celu germanizacji młodzieży szlacheckiej przez Fryderyka II, Korpusu Kadetów. Budynki koszar powstały na miejscu gotyckiej zabudowy mieszczańskiej w stylu barokowo – klasycystycznym. W kompleksie koszar znajduje się budynek Szkoły Kadetów zbudowany do 1829 r.
 
 
 
 
 

Kamienica Cywińskich, ul. Rycerska 2 (w narożniku rynku )
Jest to jedna z najcenniejszych kamienic Chełmna. Zbudowana w 2 poł. XIII w. i powiększona o oficyny w XIV w. Przebudowana w 1570 r. Jest to budowla gotycko-renesansowa. W elewacji fragmenty rzeźbiarskie: trójkątny przyczółek z płaskorzeźbą Zwiastowania i napisem fundacyjnym Melchiora Cywińskiego, półkolisty tympanon z płaskorzeźbą Pokłon Trzech Króli oraz maszkarony z głowami lwów. 
 
 
 
 

Kamienica ul. Grudziądzka 36, (przy Bramie Grudziądzkiej)
Zbudowana w 2 poł. XVIII na murach obwodowych kamienicy gotyckiej z XV w. lub XVI. Obecny wygląd późno barokowy z pięknym szczytem.
 
 
 
 
 
 
 
Spichlerz, ul. Podmurna 2
Najciekawszy ze spichlerzy, wzniesiony został na przełomie XVIII/XIX w. o konstrukcji szachulcowej tzw. pruskiego muru, na fundamentach z kamienia o dwóch kondygnacjach.
 

Wieża cisnień
Mierząca 31,26 m neogotycka wieża ciśnień usytuowana jest na ulicy Dominikańskiej.
Intensywny rozwój Chełmna, w II połowie XIX w. spowodował większe zapotrzebowanie na wodę, a także potrzebę tłoczenie jej na coraz wyższe kondygnacje, wobec tego 28 maja 1898 r. władze miasta uchwaliły budowę nowej wieży ciśnień. Budowę wieży rozpoczęto 1 września 1898 roku.
13 kwietnia 1899 r. w szczycie wieży, umieszczono w cynowej puszce akt erekcyjny zaopatrzony w pieczęć opłatkową miasta Chełmna oraz monetę 10 fenigów.
31 lipca 1984 r. puszka zostało odnaleziona i przekazana do Muzeum Ziemi Chełmińskiej.
Wieża ciśnień pracowała na potrzeby miasta aż do połowy lat 80 – tych XX wieku.
 
 
 
 
 

Wieża Mestwina
Wieża Mestwina jest usytuowana w północno- zachodniej części zespołu klasztornego. Znajduje się ona tuż przy murze obronnym i łączy się z zachowanym skrzydłem konwentu. Wieża ta pochodzi z II połowy XIII wieku i jest przypuszczalnie częścią dawnej rezydencji krzyżackiej. Stanowi ona jeden z nielicznych przykładów rezydencjalnych wież mieszkalnych. Wieża ta była kilkakrotnie przebudowywana, aż została dostosowana do potrzeb współczesnych.
 

 

 
 

 
 

 
 

 
 
 

Akademia Chełmińska

Dawna „Akademia Chełmińska”, ul. Szkolna 6     W 1386 r. Zakon Krzyżacki podjął pierwsze starania o założenie Un...

Przeżyj wyjątkowy rejs po Wiśle i Wdzie

Zapraszamy na rejsy po Wiśle na trasie Chełmno – Świecie Zamek tradycyjną łodzią drewnianą „Słowianka” typu bat wiśla...