Bogata tradycja w zakresie kultury miłosnej

Edukacja miłosna ma w Chełmnie niebagatelną tradycję. Wydany po raz pierwszy w 1893 roku nakładem chełmińskiego wydawcy Walentego Fiałka „Sekretarz Miłosny czyli Podręcznik dla zakochanych zawierający liczne wzory listów miłosnych, powinszowań dla osób ukochanych, wiersze imionnikowe itd.” dla współczesnych stanowił zapewne jedną z kilku obowiązkowych lektur z dziedziny savoir–vivre‘u. Zakochany musiał umieć zachować się zgodnie z obowiązującą etykietą. Niejednemu absztyfikantowi podręcznik ten niczym latarnia wskazywał bezpieczną drogę na trasie miłosnych zalotów. Zebrano w tej niedużej książeczce wzory listów miłosnych, które zachwycają współczesnych „lapidarnych kochanków” wyszukaną formą. Korespondencje podzielono według statusu społecznego ewentualnych adresatów i nadawców. Autorzy podręcznika starali się zgromadzić wszelkie możliwe konfiguracje dialogów dotyczących różnych życiowych sytuacji: oświadczyn, ich przyjęcia bądź odrzucenia (kilka wersji, zawsze z wiarygodnymi uzasadnieniami!) i wielu innych.

tekst : Anna Kadukowska, Chełmno – miasto zakochanych, PWR, Toruń 2009

W 2011 roku z okazji X Obchodów Dnia Świętego Walentego w Chełmnie został wydany reprint publikacji, który został wzbogacony o tekst dodatkowy i barwne komputerowe montaże starych fotografii. “Sekretarz miłosny” można zakupić w Chełmińskiej Informacji Turystycznej w Chełmnie.

Następnym wydawnictwem o tematyce miłosnej jest publikacja Józefa Chociszewskiego, wydana w Bytomiu w 1900 roku, nakładem „Katolika”. W tytule  książki zawarty jest charakter oraz treści w niej zawarte, tj.: Przewodnik do pisania listów miłosnych, tyczących się ożenienia i zamążpójścia, z dodaniem Wieszczbiarki, Rozmowy kwiatami i znaczkami pocztowymi, Abecadła miłości tudzież wierszy i piosnek dla kochanków i narzeczonych. Publikacja ta jest swoistą podpowiedzią dla kawalerów i panienek w sprawach sercowych, radzi, udziela wskazówek i poucza przyszłych małżonków, tak aby zaoszczędzić im wstydu i upokorzenia.

Kolejną interesująca książeczką o wymiarach 11,5 x 8 cm jest Śpiewnik Polski obejmujący najulubieńsze pieśni narodowe, arye, dumki, krakowiaki, mazury, kujawiaki, pieśni miłosne , towarzyskie itd . itd. Wydana ona została nakładem Walentego Fiałka w Chełmnie. Jej pierwsze wydanie nastapiło w roku 1889, a drugie w 1898 roku. Wśród interesującej tematyki miłosnej znalazły się w śpiewniku takie piosenki, jak: Ach, już się zbliża ta chwila rozstania, Biedne serce w zakochaniu, Jak sie będziesz żenił czy Serce nie sługa, nie zna co to pany.

Na uwagę zasługuje również wydawnictwo o równie kieszonkowych rozmiarach, tj.: 11,5 x 8 cm. Śpiewki światowe ku rozweseleniu i

zabawie dla Kochanych Wiarusów zostały wydrukowane nakładem Walentego Fiałka. Wydanie trzecie tej książeczki nastapiło w 1898 roku w Chełmnie.  Zawarto w niej śpiewki, które znalazły się różwnież w poprzedniej publikacji, a mianowicie  do strony 32.

Księga listów to publikacja, której podstawą do wydania we Wrocławiu 1993 roku były książki Józefa Chociszewskiego: Listownik. Książka podręczna zawierająca naukę pisania listów i wzory najużywańszych listów, zachodzących w życiu… (Poznań 1876) oraz Listownik dla zakochanych (wydany w Krakowie).  Można z niej wyczytać jak pisać listy, jak zapewnić ukochana osobę o uczuciach, jak się oświadczyć, jak zaprosić na ślub, czy w jaki sposób zerwać zaręczyny.

Kolejną wspaniałą książeczką wydaną drukiem i nakładem Walentego Fiałka w Chełmnie w II połowie XIX wieku jest publikacja pt. “Oracye i pieśni weselne dla użytku drużbów i innych uczestników wesela z dodatkiem oracyi przy zaręczynach”. W tej wspaniałej publikacji można odnaleźć mnóstwo propozycji na zorganizowanie staropolskiego ślubu i wesela. Zawarte są w niej:  przemowy dla drużbów przy zaprosinach na wesele, pieśni na dziewiczy wieczór, pieśni przy rozplataniu warkocza, pieśni i przemowy przy wybieraniu się do ślubu, tekst rodzicielskiego błogosławieństwa, pieśni w drodze do kościoła i (…) z kościoła, powinszowania młodemu państwu po powrocie od ślubu, przemowy drużby przy rozpoczęciu obiadu, śpiewki podczas obiadu weselnego, przemówienia drużby w końcu obiadu weselnego, pieśni wzywające do oczepin, pieśni w czasie oczepin i (…) po oczepinach, hymn małżeński,  przemowę i śpiewki przy zbieraniu datków na czepiec dla pani młodej, różne pieśni po wsiach i na weselach śpiewane. Pozycja ta dostępna jest w elektronicznej wersji na Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej: zobacz.

Folder Chełmno … miasto zakochanych wydany, juz po raz czwarty w 2009 roku przez Polskie Wydawnictwa Reklamowe w Toruniu na zlecenie Urzędu Miasta Chełmna promuje Chełmno, jako Miasto Zakochanych. Zawiera historię miasta i relikwii św. Walentego oraz opis zabytkowej chełmińskiej architektury. W zabawny sposób ujęte zostały w nim takie działy jak: oświata, kultura, sport, turystyka, przemysł jak również chełmińskie historie miłosne. W folderze znajdują się dodatkowo informacje teleadresowe, plan miasta i informacja o innych atrakcjach wraz z promocją corocznych obchodów Dnia św. Walentego w Chełmnie.

Wśród płócien Antoniego Piotrowicza zgromadzonych w Muzeum Ziemi Chełmińskiej mieszczącego się w ratuszu na uwagę zasługuje wielka alegoryczna scena „W pogoni za szczęściem”. Przedstawia pędzącego na białym koniu rycerza (autoportret artysty?), który wyciągając rozpaczliwie ramiona próbuje złapać zastygłą w spokojnym kontrapoście nagą kobietę.
Na drodze jeźdźca widzimy złamany most przerzucony nad rzeką, nie dostrzega go jednak rycerz – zaślepiony wizją szczęścia. Aby nie pozostawić odbiorcom dzieła nawet cienia nadziei – autor domalował depczącą rycerzowi po piętach kostuchę na czarnym rumaku.
Oficjalna biografia Piotrowicza nie zostawiła śladów, które pozwoliłyby interpretować obraz jako alegorię życia malarza. Jednak wystarczy dobrze nastawić ucho, by usłyszeć,  jak Chełmno ciągle jeszcze szumi od plotek o podbojach miłosnych artysty.

tekst : Anna Kadukowska, Chełmno – miasto zakochanych, PWR, Toruń 2009

„W pogoni za szczęściem” (zbiory MZCH)

Ponadto w kościele p.w. św. Piotra i św. Pawła (podominikańskim) znajduje się niezwykle romantyczna tablica ufundowana przez Jana Dobrskiego z Rybieńca na pamiątkę i cześć żony szlachcica, zmarłej pod koniec XVII wieku Heleny z Czapskich Dobrskiej. Wyryty w piaskowcu napis od daje rozpacz i bezradność męża po stracie żony:  Bogu Najlepszemu, Największemu / Jej Mość tu / Helena Czapska Podkomorzanka Malborska / Małżonka / Jego Mości Pana Jana na Rybieniu / Dobrskiego / W Cnoty niż W lata liczniejsza / Rok / dwudziesty Czwarty życia jej ostatni / Dzień / Kwietnia jedenasty Niebu ten Kwiat oddał / Postrzegło się Niebo / W dalszym bowiem Wieku w Wielkim by została długu / Małżonek żałosny / W Wigilia znalezienia Krzyża Świętego / oddał Ziemi Ciało / Przyznay [przekoany] / że tak należało gdy Krzysz z Ziemię /

Helenę ziemi oddać. /

W zbiorach zachowały się także życzenia gratulacyjne wysłane 7 listopada 1917 roku z Chełmna do Franciszka Wesołowskiego i jego żony w dniu uroczystości weselnej przez dostawcę F. Malinowskiego i jego małżonkę.

Ciekawą pamiątką znajdująca się również w zbiorach Muzeum Ziemi Chełmińskiej jest telegram gratulacyjny z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki i Józefa Poniatowskiego. Został on wysłany przez Elwirę Moraczewską 19 marca 1923 roku z Torunia do Chełmna z okazji zawarcia przez młodą parę związku małżeńskiego.

Telegram Narodowy i Dobroczynny ze zbiorów Muzeum został wysłany do Państwa Młodych Malinowskich z Chełmna w dniu 22 listopada 1920 roku do Krajenczyna. X. Borowski wraz z Towarzystwem Młodzieży Różańcowej złożył życzenia: “Wielkiej obfitości, róży niebieskiej i słuszności ziemskiej”.

Telegram do Domu Weselnego znajdującego się przy ul. Poprzecznej, w Chełmnie do Państwa Krajeczyńskich wysłała  w dniu 28 października 1930 roku rodzina Gdańców, o treści: Wiele szczęścia i błogosławieństwa bożego, zdrowia i pomyślności, życzy… “.

Również 28 października 1930 roku rodzina Langów z córeczką z Olsztyna złożyli życzenia Młodej Parze z Chełmna:  “Niech brzęczą Puchary na cześć młodej Pary”.

Kartka walentynkowa wydana w 2006 roku

Kartka walentynkowa wydana w 2011 roku

Wyznanie „Kocham Cię” na znaczku pocztowym. Poczta Polska, w roku 2009 na VIII Obchody Dnia Świętego Walentego, wydała znaczek „Kocham Cię”. Na znaczku zaprojektowanym przez artystkę Magdalenę Błażków znajduje się synonim szczęścia i pomyślności – czterolistna koniczyna. To małe dzieło sztuki zostało wydrukowane na papierze fluorescencyjnym, w nakładzie 1 000 000 sztuk. W dniu wprowadzenia go do obiegu ukazała się również koperta FDC (Pierwszego Dnia Obiegu) opatrzona datownikiem okolicznościowym przedstawiającym czterolistną koniczynę utworzoną z listków w kształcie serca, stosowanym w Urzędzie Pocztowym Chełmno 1. Dodatkowo na kopercie widnieje myśl George Sand „Jest tylko jedno szczęście w życiu – kochać i być kochanym”.

 źródło:  http://www.poczta-polska.pl/aktualnosci.php?id=13857

Kartka wydana przez Pocztę Polską w dniu 14.02.2010 roku podczas IX Obchodów Dnia Świętego Walentego

Obchody Walentynek w 2009 roku wzbogacone zostały również emisją i wprowadzeniem do obiegu na terenie Chełmna dukatów lokalnych tzw. „7 walentynek chełmińskich”.  Więcej…

opracowała: K. Kotlewska